Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Οι κριτές (;) Και οι κρινόμενοι!

    Όχι – όχι μην ανησυχείτε! Δεν θα γράψω για το κατάπτυστο ριάλιτι επιβίωσης που αρχίζει από «s» και τελειώνει σε «r». Ούτε το όνομά του δεν θέλω να αναφέρω! Κράτησε μια ολόκληρη χώρα σε τηλεοπτική ομηρία για αρκετούς μήνες˙ έγινε θέμα συζήτησης ακόμη και στη βουλή και αντικείμενο δημοσιογραφικών και ψυχολογικών προσεγγίσεων. [Εμένα προσωπικά με κράτησε ψυχολογικά όμηρο, γιατί φημολογούνταν ότι θα ήταν το θέμα εξετάσεων στις πανελλήνιες, στο μάθημα της γλώσσας, κι εγώ από αυτοσεβασμό ή εγωισμό ή δεν ξέρω το γιατί, αντιστάθηκα να προετοιμάσω τους μαθητές μου για κάτι τέτοιο˙ ευτυχώς, η επιτροπή εξετάσεων δεν έπεσε σε τέτοιο ολίσθημα]. Θα μοιραστώ μαζί σας μια άλλη τηλεοπτική μου εμπειρία.

     Πρώτα, να ξεκαθαρίσω ότι δεν έχω και καλή σχέση με την τηλεόραση, διότι απουσιάζω πολλές ώρες από το σπίτι, αλλά δεν είμαι κι εντελώς άσχετος με τα τηλεοπτικά μας δρώμενα! Το ξεκαθαρίζω, διότι όχι λίγοι από εμάς προσποιούνται τηλεοπτική άγνοια, αλλά σε στιγμές ξεγνοιασιάς μπορούν να σου αφηγηθούν τη συνέχεια σε όλες τις σαπουνόπερες και κάθε ανατριχιαστική λεπτομέρεια από τα τεκταινόμενα πίσω από τις τηλεοπτικές κάμερες. Πιστεύω, πάντως, ότι έχει και η τηλεόραση τις καλές της στιγμές κι είναι ένα μέσο – όπως κι αν το δει κάποιος – κοινωνικοποίησης και βίωσης εμπειριών. Γιατί, για να μιλήσεις τη γλώσσα του πιτσιρικά, πρέπει να δεις μαζί του τον batmanσε περιπέτειες και προκειμένου να εξευμενίσεις την πεθερά σου να σου κάνει παστίτσιο, θα μοιραστείς μαζί της μια εμπειρία από το «Μπρούσκο». Γίνεται κι αλλιώς;

     Ένα κυριακάτικο βράδυ, που φευγαλέα και αποσπασματικά το μάτι μου έπεφτε στην οθόνη, με καθήλωσε ένα ενσταντανέ «τηλεοπτικής υπερπαραγωγής»! Από όσα εξακρίβωσα στη συνέχεια ήταν ένα παιχνίδι διαγωνισμού μουσικών ταλέντων. Η διαγωνιζόμενη είχε ολοκληρώσει τη δοκιμασία της και περίμενε σχεδόν μισολιπόθυμη τα σχόλια των κριτών. Φαινόταν σοβαρό κορίτσι˙ «απολογήθηκε» πως είχε κάνει πολυετείς σπουδές στο πιάνο και στην κλασική μουσική και ζητούσε μια ευκαιρία, για να πείσει για το ταλέντο της! Η φωνή της τρεμάμενη, ένιωθες ότι θα καταρρεύσει από το άγχος (καμία αυτοπεποίθηση δεν της έδωσαν οι σπουδές κι ο κόπος της γνώσης, όλα άχρηστα). Ο φακός έδειχνε φευγαλέα και τους γονείς που στο πλατό με κομμένη την ανάσα περίμεναν το αποτέλεσμα!

     Ύστερα άρχισαν οι κριτές να επισημαίνουν με ύφος σοβαροφανές σφάλματα ή αστοχίες στην ερμηνεία και το κορίτσι ένιωθε φοβερά αισθήματα ενοχής (ήταν το άγχος, το κοινό…). Τελικά, κάποιος πάτησε το κουμπί, γύρισε η καρέκλα και η κοπέλα πέρασε στην επόμενη φάση˙ δεν ξέρω πώς τη λένε! Συγκίνηση, δάκρυα, χειροκροτήματα από όλους και όλα καλά. Ρώτησα τον πιτσιρικά για τον αυστηρό κριτή «Μπαμπά, πού ζεις;», μου απαντά, «Δεν ξέρεις τον…;» Μου τον αποκάλεσε με το μικρό του όνομα! Τέτοια οικειότητα!

     Έψαξα από πείσμα να βρω το βιογραφικό του! Δεν βρήκα σπουδές αλλά λαμπερό lifestyle˙ σουξέ, χρυσούς δίσκους, εντυπωσιακές εμφανίσεις σε χώρους μαζικής διασκέδασης, τηλεοπτικές εμφανίσεις, συμμετοχή σε διαγωνισμούς εμπορικού τύπου (βλέπε Eurovision) και ουκ ολίγα πλήθη θαυμαστών! Αναρωτήθηκα για τις ανατροπές της εποχής! Τα πρότυπα, την αξιολογία της εποχής, τη χαμένη αξιοκρατία, τις προτεραιότητές μας, την αξία της μόρφωσης, την αίγλη της τέχνης! Όλα μια σούπα! Ένας ισοπεδωτικός και αδηφάγος χυλός!

     Νομίζω πως διάγουμε μια περίεργη φάση στην πορεία της κοινωνίας˙ οι σπουδές έχουν πάψει να είναι όχημα παιδείας, διαβατήριο για μια επιτυχημένη πορεία στη ζωή˙ το ταλέντο στην τέχνη δε φαίνεται να είναι αρκετό, για να αναδειχθεί κανείς και να διακριθεί, όπως άλλοτε. Μετρούν         τα «κονέ», οι διασυνδέσεις, επικρατεί η λογική των δημοσίων σχέσεων. Το ποιος θεωρείται, πλέον, σημαντικός δεν έχει να κάνει με το πόσο ταλαντούχος είναι, πόσο έχει εργαστεί, τις «περγαμηνές» που έλαβε, τον κόπο που κατέβαλε για να φτάσει ψηλά, τα χρόνια των θρανίων που πέρασε ιδροκοπώντας να κατακτήσει τη γνώση. Μπορεί να το πετύχει με άλλους τρόπους, πιο ταιριαστούς στο κλίμα των καιρών: με τον εντυπωσιασμό, την έκθεση της ιδιωτικής ζωής, τη φωτογράφηση των προσωπικών στιγμών, εν ολίγοις με την ευκολία.

       Αλλά σκέφτηκα τι είναι αυτό που κάνει έναν νέο να θέλει να γίνει διάσημος με τέτοιους τρόπους, γιατί ένα κορίτσι να θέλει να βγει στην τηλεόραση, για να γίνει καλλιτέχνιδα, γιατί τα παιδιά να αντιγράφουν τους ήρωες των ριάλιτι; Βέβαια, αυτό που περισσότερο με θυμώνει – πιστεύω και σας – είναι το γιατί να έχει περισσότερη πέραση, γιατί να μετράει η γνώμη του, γιατί να είναι κριτής ο απαίδευτος, ο ατάλαντος, και όχι ο ειδικός σε κάθε είδους δραστηριότητα. Γιατί θα πρέπει ο σπουδαγμένος, ο ειδικός να απολογηθεί στον άσχετο τυχερό που τα οργανωμένα εμπορικά συμφέροντα τον ανέβασαν ψηλά, του έδωσαν λόγο, θέση, ώστε να μπορεί να κρίνει κιόλας και να απορρίπτει τους ταλαντούχους, τους ικανούς, τους μορφωμένους ή όσους, τουλάχιστον, προσπαθούν με τον σωστό τρόπο.

     Σκέφτηκα ότι πάνω απ’ όλα φταίνε οι θεσμοί, η καχεκτική δημοκρατία,                                η σακατεμένη οικογένεια, το παρατημένο από τους ρόλους του σχολείο. Αλλά και πάλι τι να σου κάνουν κι αυτοί οι χρεοκοπημένοι, πλέον, θεσμοί, όταν έχουν να παλέψουν με σημεία και τέρατα των καιρών; Η ισχύς της τηλεόρασης είναι τόσο ανεξέλεγκτη, που την καθιστά ικανή να ανατρέπει «αξιολογίες». Εν τέλει συμβαίνει αυτό που εμφαντικά έλεγε ο Ουγκώ ότι στους καιρούς μας «τα φρόκαλα επιπλέουν και τα διαμάντια βυθίζονται».

     Η αντίδραση η δική μου σε όλα αυτά είναι ο θυμός! Το ίδιο ελπίζω κι η δική σας! Τουλάχιστον να μην αποδεχόμαστε τα άρρωστα ως υγιή, τα άσχημα ως όμορφα, τα άδικα ως δίκαια, τα κακά ως καλά. Θα κλείσω με μια υπέροχη φράση του Μάνου Χατζιδάκι που πάντα με συγκινεί και ταυτόχρονα με ανησυχεί: «Όταν το κακό παύει να σε ενοχλεί, αρχίζεις να του μοιάζεις!»

Βιβλιογραφία

-         Κ. Λόρεντζ , Τα αμαρτήματα του πολιτισμού μας

-         MaxNordan, Τα κατά συνθήκην ψεύδη

-         Ν. Λούρος, Σύντομη επισκόπηση της εποχής μας

 

* Ο Ηλίας Π. Φερεντίνος είναι φιλόλογος – συγγραφέας

 

[Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο τεύχος 80 του περιοδικού]